Hoe komen we eigenlijk aan die dikke kerstman met zijn rode muts, die zo vrolijk ´ho, ho, ho´ roept, cadeautjes in een kous stopt en zich voortbeweegt in een vliegende slee getrokken door rendieren? In Een jongen met de naam Kerstmis worden deze vragen beantwoord. 
In het boek wordt het verhaal verteld over de jeugd van de kerstman die lang geleden in armoede opgroeide in Finland. De jongen heet Nikolas en is geboren op Eerste Kerstdag. Hij is elf als zijn vader niet terugkeert van een expeditie naar het Verre Noorden op zoek naar elfen. Nikolas besluit zijn vader te gaan zoeken. Twee dieren vergezellen hem: muis Miika die ervan droomt ooit kaas te kunnen eten en een rendier. Nikolas vindt sporen van zijn vader en hij ontmoet ook elfen, maar daarmee lijken de problemen pas te beginnen. 

De Britse Matt Haig verwierf onder andere bekendheid met zijn boek Redenen om te blijven leven ( Lebowski, 2015) waarin hij het overwinnen van zijn depressie beschrijft. Haig is ook kinderboekenschrijver, maar het is alweer acht jaar geleden dat een van zijn kinderboeken in het Nederlands werd vertaald. Aanleiding tot het schrijven van een kerstboek was een vraag van zijn zoon naar de jeugdjaren van de kerstman. 
Het verhaal van Nikolas, dat rond Kerstmis speelt, heeft verschillende elementen. Het is spannend, vol humor, hier en daar ernstig en het draagt de kerstgedachte uit. 

De Vlaamse illustratrice Lieve Baeten overleed in 2001, maar haar werk leeft voort. Een van haar succesvolle prentenboekseries gaat over de kleine heks Lotje. Baeten maakte over haar ook een kerstboek (1996) dat nu weer overal verkrijgbaar is. 

In een prentenboek van Nicole de Cock draait het vaak om dieren want dat is haar favoriete onderwerp om te tekenen. Kerstmis is daar geen uitzondering op. In dit verhaal zonder tekst spelen dieren de hoofdrol. 
Het begint op een winterse avond. Onder een dennenboom zit een eekhoorn. In de verte is een herder met zijn schaapjes te zien en een stadje. Op de volgende pagina wordt ingezoomd op de eekhoorn. Van heel dichtbij zien we hem zijn neus in een holletje steken waar een muisje ligt te slapen. Op de volgende illustratie zien we verschillende bosdieren, waaronder de eekhoorn en de muis, op weg gaan naar het stadje in de verte. Het is een traditioneel Nederlands plaatsje waar op het besneeuwde plein gespeeld wordt, inkopen gedaan worden bij marktkraampjes, bij de kerk een kerstspel wordt opgevoerd en op een ijsbaan de schaatsers voorbij zoeven. We zien het allemaal vanuit vogelperspectief met een grote uil als opvallend middelpunt. De lezer moet goed kijken om te zien waar de dieren zijn en wat ze uitvoeren. Dat wordt makkelijker als de Cock weer inzoomt, dan zien we bijvoorbeeld dat de eekhoorn kerstballen uit een mand pakt en de haas grote belangstelling heeft voor de kerstzuurstokken. Er volgen meer pagina´s waar we van (heel) dichtbij of van wat verder af kunnen zien wat er gebeurt. 
Als de dieren terugrennen en vliegen naar het bos, met buit beladen, komen de mensen mee. Zij hebben hun armen vol eten en drinken. Mensen en dieren komen bij elkaar rond een dennenboom. Het is dezelfde boom die we aan het begin van het verhaal zagen, maar nu wordt hij omgetoverd tot kerstboom. 

Er is op de illustraties veel te zien en te ontdekken. De Cock zoomt in en uit en ze kiest voor verschillende invalshoeken waardoor je iedere keer weer andere dingen ontdekt. Soms komen we zo dichtbij dat we nog maar een stukje van het dier kunnen zien, bijvoorbeeld een halve das die samen met haas iets lekkers aan het roven is, of we zien van de eekhoorn maar een gedeelte van zijn kop omdat die de rest als het ware al uit de bladzijde is gehold. 
Het tijdsverloop is goed te zien. Mensen wandelen bijvoorbeeld naar een marktkraampje, waar we ze later iets zien kopen of we zien dat een hert eerst toekijkt bij een kerstspel en later meedoet. De Cock tekent de dieren nauwgezet en realistisch, de mensfiguren zijn wat minder uitgewerkt. Het kleurgebruik is prachtig en sfeervol. 

Kerstmis is een mooi gedetailleerd kijkboek waar naar hartenlust verhalen bij verzonnen kunnen worden. 

Kerstmis 
Nicole De Cock 

Moon, 2015     € 16,50

Het blijft een onvoorstelbare gebeurtenis uit de Eerste Wereldoorlog hoe op kerstavond 1914 spontaan een bestand gesloten werd. De schotenwisselingen  stopten, er klonken kerstliedjes in verschillende talen, er werd voorzichtig contact met de vijand gemaakt en uiteindelijk wisselden de soldaten cadeautjes uit, lieten elkaar foto´s zien en er werd zelfs gevoetbald. 
In Een voetbal voor de vrede spelen Leo en zijn vader deze gebeurtenissen na. Leo mag meedoen als postduivenjongen. 
De gebeurtenissen uit 1914 worden precies nagespeeld. Er klinkt een kerstlied uit de ene loopgraaf en de mannen aan de overkant antwoorden met een kerstlied in hun eigen taal. Aan de Duitse frontlijn worden kaarsen aangestoken in kleine dennenbomen en een Duitse soldaat durft zijn hoofd uit de loopgraaf te steken. Zwaaiend met een kerstboom nodigt hij de Engelsen uit. En de Engelsen komen. Als er een bal te voorschijn komt wordt er gevoetbald. Naar verluid wonnen de Duitsers met 3-2. ´Maar eigenlijk maakte het niets uit. Wat telde was dat het voor even vrede was.` 

Door het verhaal in het heden te laten beginnen is er ruimte voor wat uitleg, die overigens summier is. Hoe de mannen tegenover elkaar in de loopgraven terecht zijn gekomen blijft buiten beschouwing.

Muisje Willemijn beleefde al diverse prentenboekavonturen en mag nu aantreden in een speciale kerstuitgave. Het is een klein (en goedkoop) prentenboek. 
De plastic kerstboom is vergeeld ´en sneu´ en daarom besluit Willemijn met een zaag het bos in te gaan. Daar vindt ze een superboom die ze met hulp van de poes op haar slee weet te krijgen. Op weg naar huis ontmoet Willemijn een verkleumd wrattenzwijn, een jaloers boskonijntje en een verkouden vos. Die ontmoetingen hebben hun weerslag op de superboom; als Willemijn thuis komt is de boom helemaal kaal. Gelukkig staat de oplossing voor het probleem voor de deur: ´Er stond een onverwachte groep/ van nieuwe vriendjes op de stoep./Ze hadden ballen, kaarsjes en/ een mand vol kransjes mee./ Willemijn zei: ´Net een droom./ Nu heb ik toch een...superboom!´ ´

Het eenvoudige verhaaltje wordt aan elkaar gerijmd door Lida Dijkstra in een niet altijd even soepel lopend rijm. Het zijn vooral de tekeningen van Noëlle Smit die het boekje opfleuren. Zij speelt met kleur en compositie. Bij haar is een woud rood en de superboom zo groot, dat hij niet eens op de bladzijde past. Zij laat ook zien dat Willemijn het wrattenzwijn en het boskonijntje stukken van haar superboom geeft. Het grappigst is de ontmoeting met de verkouden vos, want hij niest alle naalden uit de boom. Op de volgende bladzijde kunnen we zien waar die gebleven zijn. 

Willemijn wil een superboom 
Lida Dijkstra (tekst) en Noëlle Smit (illustraties) 

Eefje logeert in de dagen voor Kerstmis samen met haar moeder bij haar opa. Ze heeft het niet naar haar zin. Ze verveelt zich want er is niemand om mee te spelen. Ook mist ze haar vader die weliswaar beloofd heeft te komen zodra hij kan, maar er nog niet is. 
´s Nachts kijkt Eefje naar buiten en ziet besneeuwde velden en het bos in de verte. Ze weet niet dat aan de andere kant een uil, een vos en een eenhoorn ook over de besneeuwde velden kijken. De eenhoorn kijkt naar de vele lichtjes en vraagt aan de vos waarom het niet gewoon donker is in het stadje. De vos weet het antwoord: ´omdat het bijna Kerstmis is´. Dat wil de eenhoorn weleens van dichtbij zien en zo belandt hij toevallig in Eefjes tuin. Eefje begroet het dier hartelijk en laat hem binnen. Hij is welkom en ook opa en Eefjes moeder accepteren het dier zonder problemen. 
Na het ontbijt helpt de eenhoorn bij het optuigen van de kerstboom. Omdat hij geknabbeld heeft aan de kerstster moet er een nieuwe komen. Eefje, opa en de eenhoorn gaan daarvoor naar de kerstmarkt en daar wordt meer gevonden dan een nieuwe kerstster. 

Eefjes eenhoorn is een warm verhaal waarin somberheid verdreven wordt door (nieuwe) vriendschappen. Zo voelt opa zich fijn in het gezelschap van Eefje en haar ouders en Eefje vindt vriendschap bij de eenhoorn en later bij een nieuwe vriendin die ze op de kerstmarkt ontmoet. Het is opvallend dat de aanwezigheid van een eenhoorn in huis en op de kerstmarkt geen verbazing oproept. De eenhoorn kan aanschuiven bij het ontbijt en op de kerstmarkt kijkt niemand op of om. 
De tekst is wat stroef vertaald en lijkt in te willen spelen op de knusse sfeer door vaak voor verkleinwoorden te kiezen, zo zit Eefje´op haar knietjes´, wordt haar leeftijdsgenote als ´klein meisje´ omschreven,´trippelt´ de eenhoorn door het huis en is er zelfs sprake van een dubbele verkleining als de dieren naar ´het kleine stadje´ kijken. 
Wat het boek vooral aantrekkelijk maakt zijn de sfeervolle illustraties. Anna Currey is niet alleen meesterlijk in het afbeelden van dieren, ook de mensen zijn overtuigend neergezet. Als de eenhoorn zijn eigen weg gaat op de kerstmarkt en Eefje hem niet meer kan vinden raakt ze in paniek en dat weet Currey heel overtuigend weer te geven. Ook de activiteiten van de eenhoorn zijn prachtig getekend. Zo stampt hij de dozen in elkaar waar de kerstversiering uit gekomen is ( ´om er zeker van te zijn dat er niets meer in terug kon´) en bekijkt hij de versierde boom met zoveel enthousiasme dat hij daarna onder de kerstslingers zit. De kaft is uitnodigend met echte glitters in de manen van de eenhoorn. 

Eefjes eenhoorn 
Anna Currey (vertaald door Maeike de Wolff-Russchen) 

Muis, die duidelijk al gekleed is voor de kerst, gaat de kerstboom versieren met haar vriendjes. Eddy slingert de lampjes in de boom, Kora kiest mooie kerstballen uit en Kees hangt er zuurstokken bij. Eddy helpt met cadeautjes inpakken en Oscar zet de kerstengel in de boom. Het feest kan beginnen. Muis pakt haar gitaar en samen zingen de dieren kerstliedjes. 

Voor kleine kinderen is het leuk om te zien dat hun boekenhelden ook Kerstmis vieren. In dit geval is dat Muis, de populaire creatie van Lucy Cousins. Het stevige kartonnen boekje voor de allerkleinsten ziet er aantrekkelijk uit omdat het deels de vorm van een kerstboom heeft. 
De dieren tuigen gezamenlijk de kerstboom op en olifant Oscar maakt het af als hij een kerstengel, die erg veel lijkt op Muis, bovenop de boom zet. Voor het ritme van het verhaal is het verwarrend dat Eddy twee keer iets doet, waar alle andere dieren slechts een keer helpen. Het is slordig dat Eddy´s naam in het boekje anders gespeld is dan normaal. Het zal de kinderen niet opvallen, maar het wekt de indruk dat er weinig aandacht aan deze uitgave is besteed. 

De kerstboom van Muis is een aardig boekje voor de kleine fans van Muis, maar behoort zeker niet tot het beste werk van Lucy Cousins. 

De kerstboom van Muis 
Lucy Cousins 

Leopold, 2015     €7,50 

Andere boeken van Lucy Cousins op kinderboekenpraatjes: 

Maria krijgt een kindje is een prentenboek met een bewerking voor jonge kinderen van het kerstverhaal. Mieke van Hooft vertelt in goed lopende rijmende zinnen hoe Maria, Jozef en hun ezel door de nacht rijden naar Bethlehem. Daar kunnen ze geen slaapplek vinden, maar gelukkig vinden ze onderdak in een schuur waar ze dicht tegen elkaar aankruipen. 
Op de volgende pagina is het kindje geboren.´Maria krijgt een kindje./Ze wiegt het heen en weer./ En Jozef geeft het kusjes,/ wel honderd, of nog meer./ 
Het kindje wordt in ´de voederbak´ gelegd waar de dieren het komen bekijken. Ondertussen vertelt een engel het nieuws aan de herders:´Zeg herders, word eens wakker!/ En schaapjes, sta eens op!/ Jezus is geboren/ een stukje verderop./ `
De herders gaan naar de schuur en brengen ´melk en vuur´. Dan hoort Jozef nog meer stemmen. Het zijn ´drie wijze mannen´ die ´veel cadeautjes´ brengen en Jezus toezingen. Daarna gaan ze slapen, de Heilige Familie in het schuurtje, de schapen, herders en de drie koningen buiten. 

De illustraties in het boek zijn Lonneke Leever in haar karakteristieke stijl. Ze werkt met papier dat ze knipt en vouwt. Door deze techniek lijken de illustraties haast driedimensionaal. Het valt op dat bijna iedereen vrolijk kijkt. Maria oogt alleen vermoeid als ze bijna in Bethlehem zijn, maar verder straalt ze voortdurend. Ook de dieren hebben veelal een brede grijns, behalve als ze voor het eerst naar het kindje in de voederbak kijken, dan lijken ze eerder verwonderd. Het is een mooie illustratie, ook omdat de kijker het tafereel van bovenaf ziet. 
Geheel Bijbelvast is deze vertelling niet, want de drie koningen kwamen pas later en ze bleven ook niet slapen. Maar ach, de details van het geboorteverhaal komen later wel; in het prentenboek levert het wel mooie platen op. Bijvoorbeeld de illustratie waarin een van de koningen tussen een schaapje en de os ligt te slapen met een kip in zijn armen. 

Maria krijgt een kindje 
Mieke van Hooft (tekst) en Lonneke Leever (illustraties)